ධාර්මිකව ජීවත් වන්න
එක දවසක් දීඝජාණු කෝලිය බ‍්‍රහ්මණ පුත‍්‍රයා බුදුරජාණන් වහන්සේ වෙත පැමිණ වැඳ නමස්කාර කර එකත් පසෙක හිඳ ස්වාමීනි, භාග්‍යවතුන් වහන්ස අපි පස්කම්සැප විඳින ගිහියෝ වෙමු. අපට මෙලොව සැප හා පරලොව සැප අවශ්‍ය වේ. එම නිසා අපිට මෙලොව සැප පිණිස හේතුවන කරුණු කාරණා කවරේදැයි පැහැදිලිකොට දේශනා කළ මැනවැයි ඉල්ලා සිටියේ ය.
දීඝජාණු කෝලිය බමුණාගේ ඉල්ලීමට අනුව බුදු රජාණන් වහන්සේ ගිහියන්ගේ හිත සුව පිණිස මෙලොවදී අනුගමනය කළ යුතු කරුණු කාරණා හතරක් දේශනාකොට වදාළහ.
ලෞකික ජීවිතය සැපවත් කර ගැනීමට ඕනෑම අයකුට මේ කරුණු කාරණා පොදු ය. බුදු දහම ලෞකික සැප තහනම් කර නැත. එහෙත් එය විඳින ආකාරය පිළිබඳ යම් යම් සීමාවන් දක්වා ඇත.
1. උට්ඨාන සම්පදා
2. ආරක්ඛ සම්පදා
3. කළ්‍යාණ මිත්තතා
4. සමජීවි කතා
යන කරුණු හතර නිසි පරිදි අනුගමනය කරන්නෝ සැබැවින්ම මෙලොව වශයෙන් සැප විඳින්නෝ ය.
උට්ඨාන සම්පදා
සමාජයේ බොහෝ පිරිසක් අතර ඇති නැති බේදය දක්නට ඇත. වර්ථමානයේ බොහෝ දෙනකු ඇති හැකි අය බවට පත්ව ඇත්තේ උත්සාහය තුළිනි. එහෙත් විවිධ සමාජ විරෝධී වැඩ කරමින් මුදල් උපයාගෙන පොහොසතුන් වූ පිරිස් ඒ අතර නැතුවා නොවේ. ඒවා ටික කලකට පමණක් සීමා වූවෝ වෙති. තවත් කෙනකු ධාර්මිකව උත්සාහයෙන් දියුණු වෙනු දැක ඔහුට ඊර්ෂ්‍යා කර සිටීමෙන් ඔහුගේ දියුණුව ළගා කර ගැනීමට නොහැකි ය. තමන් තුළ ඇති දක්ෂතාවය හැකියාව පළමුව අවබෝධ කර ගත යුතු ය. කුසීතව, කම්මැලිව, අලසව දිවි නොගෙවා එම හැකියාවන් දක්ෂතාවන් වැඩි දියුණු කරගත යුතු ය. ඒ උත්සාහය දියුණුවේ ගමන් මගට එක් කරගත යුතු ය. ජීවිතයේ එකම තැන පල්වෙමින් අන් අයගේ දියුණුව පිළිබඳ ඊර්ෂ්‍යා කරන්නෝ කොතෙකුත් ඇත. ඔවුන් කළ යුත්තේ ඒ දෙස බලා ඊර්ෂ්‍යා කිරීම නොව, ඔහුගෙන් ගත යුතු හරවත් දෙයක් තිබේ නම් එය උකහාගෙන තමන් ද දියුණුවීමට උත්සාහ කිරීම ය. උත්සාහය තුළින් භව බෝග සම්පත් වැඩි දියුණු කරගත යුතු ය.
පවුලක හෝ තනි පුද්ගලයකු ට පැවැත්ම සඳහා ධනය අවශ්‍ය වේ. එය ගිහි ජීවිතය හෝ පවුල් සංස්ථාව සාර්ථකවීමට එක් ප‍්‍රබල ම අවශ්‍යතාව කි. උත්සාහය නොමැති කුසීත කම්මැලියෝ ධනය ඉපැයීමට කෙටි ක‍්‍රම සොයති. ඒවා නීති විරෝධී, සමාජ විරෝධී, විනය විරෝධී වැඩ වේ. උත්සාහවන්තයින් නොමැති පරිසරයක් තුළ මංකොල්ලකෑම්, දූෂණ වංචා, අන් අයගේ වස්තුව පැහැර ගැනීම් ආදිය සිදු වේ. උත්සාහවන්තව සිහි නුවණ ඇතිව පිරිසුදුව ක‍්‍රියා කරණ විමසා බලා කටයුතු කරණ හික්මීමෙන් යුතුව දැහැමින් ජීවත් වන තැනැත්තාගේ යසස වැඩෙන බව බුදු රජාණන්වහන්සේ වදාළහ. එම නිසා මෙලොව දියුණුව සඳහා උත්සාහවන්තව කටයුතු කළ යුතු ය. නුවණැතිව කටයුතු කළ යුතු ය. එසේ වූ තරමට ම තමන්ගේ දියුණුව ද වැඩිවනු ඇත.
ආරක්ඛ සම්පදා
බොහෝ අය සාධාරණ ධනෝපායන ක‍්‍රමවලින් ධනය උපයති. එහෙත් එම ධනය ආරක්ෂා සහිතව පරිහරණය නොකරති. ධනය අතට එන විටදී කළමනාකාරීත්වයක් ඇති කර ගත යුතු ය. සමහරු අමාරුවෙන් උපයන ධනය දුශ්චරිත වැඩ සඳහා විය පැහැදම් කරති. එවැනි අය ස්ත‍්‍රීන් කෙරෙහි ලොල් වෙති. සුරාව, සූදුව සඳහා යොමු වෙති. ඔහුට ද නොදැනී මුළු ධනයම විනාශ වී යති. එසේ වූ බොහෝ අය සමාජය තුළදී අපි කොතෙකුත් දැක ඇත්තෙමු. මිල මුදල් අතට යහමින් ලැබෙන විට ද යම් යම් සංකර සමාජ පංති නියෝජනය කිරීමට බොහෝ දෙනා උත්සාහ දරති. එම නිසා උත්සාහයෙන් සොයා ගන්නා දේ නිසි පරිදි ආරක්ෂා කරගත යුතු ය. සතුරන්ගෙන් ආරක්ෂා කර ගත යුතු ය. විනාශ වන වෙනත් ක‍්‍රම මගින් ද ධනය ආරක්ෂා කර ගත යුතු ය.
කළ්‍යාණ මිත්තතා
ගිහියකුගේ මෙලොව ජීවිතය යහපත් කරණ තුන්වැනි කරුණ වනුයේ කළණ මිතුරු ඇසුර ය. පවිටු මිතුරන් ඇසුරු කිරීමෙන් සිදුවනුයේ තම ධනය හා චරිතය විනාශ වී යාම ය. පාප මිත‍්‍රයන් ඇසුරු නොකළ යුතු ය යන්න ධම්ම පදයේ ලනභෙ– පාපකේ මිත්තේල යන ගාථාවෙන් ද මනාව දක්වා ඇත. කළ්‍යාණ මිත‍්‍රයින් හා පාප මිත‍්‍රයින් එසේ නොමැති නම් ඇසුරු කළ හා නොකළ යුතු මිත‍්‍රයින් හතරදෙනකු පිළිබඳව සිගාලෝවාද සූත‍්‍රයෙහි ඉතා පැහැදිලිව දක්වා ඇත.
එනම්,
1. අඤ්ඤදත්ථුහර (බොරු වර්ණනා කරමින් යම් කිසිවක් රැගෙන යන්නා)
2. වචීපරම (වචනයෙන් පමණක් උපකාර කරන්නා)
3. අනුප්පිය භාණි (ඇති තැන ගුණ හා නැති තැන අගුණ කියන්නා)
4. අපහාය සහාය (අන්‍යයන්ගේ ධන විනාශය පිණිසම යහළු වන්නා)
එවැනි මිතුරන් සැබැවින්ම මිතුරන් නොවේ. ඔවුන්ගෙන් ගත යුතු ප‍්‍රයෝජනයක් නැත. බොහෝ මිතුරන් ළං වනුයේ තමන්ට ඇති හැකි විටදී ඒවායෙන් ලාබ ප‍්‍රයෝජන ලබා ගැනීමට ය. ඔවුන් දෙන උපදෙස් තම යහ දිවි පැවැත්මට බාධාවක් වේ. මෙවැනි මිත‍්‍රයින් ප‍්‍රතික්ෂේප කර කළ්‍යාණ මිතුරන් කවුද යන්න හඳුනාගෙන ක‍්‍රියා කළ යුතු ය.
ඇසුරු කළ යුතු සේවනය කළ යුතු මිතුරන් සතර දෙනා කවුද යන්න සිගාලෝවාද සූත‍්‍රයේම සඳහන් කර ඇත.
1. උපකාරක මිත‍්‍රයා
2. සමාන සුඛ දුක්ඛ මිත‍්‍රයා
3. අන්ථක්ඛායි මිත‍්‍රයා
4. අනුකම්පක මිත‍්‍රයා
යනු එම සතර දෙනා ය.
ප‍්‍රමාද වුවන් රකින, පමාව වූ මිතුරාගේ වස්තුව රකින, බියපත් වූ විට පිහිටට එන, භව බෝග සම්පත් පිරිනමන මිත‍්‍රයා උපකාරක මිතුරා වේ.
එමෙන්ම තමාගේ රහස් මිතුරාට කියන මිතුරාගේ රහස් කිසිවකුට නොකියන, විපතේදී අත් නොහැර සිටින තම මිතුරා වෙනුවෙන් දිවි පිදීමට වුව ද සූදානම් මිත‍්‍රයා සමාන සුඛ දුක්ඛ මිත‍්‍රයා වේ.
මිතුරාව පවින් වලකන, යහපතෙහි පිහිටවන නොදන්නා දෙය කියා දෙන සුචරිත මාර්ගය කියා දෙන මිත‍්‍රයා අත්ථක්ඛායි මිත‍්‍රයා වේ.
පිරිහෙන කල සතුටු නොවෙන, අභිවෘද්ධි යේදී සතුටු වන, දොස් කියන අය වලකා ලන මිත‍්‍රයාගේ ගුණ කියන අය පැසැසුමට ලක් කරන මිත‍්‍රයා අනුකම්පක මිත‍්‍රයා වේ.
සමජීවි කතා
ධාර්මිකව ජීවත් වන්නා අන් අයට කරදර නොකරයි. තමන් උත්සාහයෙන් උපයන මුදල නුවණින් වියදම් කරයි. ශීල සම්පන්නව ජීවත් වෙයි. නුවණැති භාවයෙන් යුක්ත වෙයි. එබැවින් ඔබට ද මෙසේ සිතිය යුතු වේ. ධාර්මිකව උපයා වස්තුව රැස් කර ගත යුතු ය. ධනය කොටස් හතරකට බෙදා පරිහරණය කළ යුතු ය. අනුභවය සඳහා එක් කොටසකුත්, කර්මාන්තය සඳහා කොටස් දෙකකුත්, ඉතිරි කොටස විපතක් පැමිණි කල් හි ප‍්‍රයෝජනයට ගැනීම සඳහාත් ආරක්ෂා කර ගත යුතු ය.
අද මෙසේ කළ හැක්කේ ද යන්න ප‍්‍රශ්නයක් වුවද යහපත් ජීවිතයක් ගත කරන ඔබ මීට හුරු පුරුදු විය යුතු ය. අපි, තවත් අයකු කරන දෙයම නොකළ යුතු ය. තමන් වැඩ කළ යුත්තේ තමන්ගේ තරම දැන ගෙන ය. එසේ නොකරන්නේ නම් ඔවුන්ගේ අනාගතය බෙහෙවින්ම අඳුරු සහගත ය. තවත් අයකුට හෝ ආයතනයකට ණය ගැති නොවිය යුතු ය. කෙනකුට ණය නොමැතිවීම සිතට වද නොදෙන කරුණකි. එය ද එක්තරා සැපයකි. උත්සාහයෙන් උපයන දෙය ආරක්ෂා කිරීමත්, පාප මිතුරන් ඇසුරු නොකිරීමත් ජීවිතය සමබරව පවත්වා ගෙන යෑමත් ගිහියකුගේ මෙලොව සැප පිණිස ම හේතුවනවා ඇත.
උපුටා ගැනීම දිනමිණ පුවත් පත
