ජීවිතය අවුල් කළ හැකි භින්නෝන්මාදය
රේණුකාගේ වයස අවුරුදු 18යි. ඇය උසස් පෙළ ලියන්න සූදානම් වෙමින් සිටියා. රේණුකා ඉගෙනුමට ගොඩක් දක්‍ෂයි. ඒත් මෙහෙම හිටිය රේණුකා එකපාරටම වෙනස්වන්න පටන් ගත්තා. යහළුවොත් එක්ක විනෝදයෙන් හිටපු රේණුකා ගොඩාක් වෙලාට ඔවුන්ගෙන් මිදී තනිව සිටීමට කැමැති වුණා. ඒ වගේම තනියම කතා කරන්නටත්, හිනා වෙන්නටත් පටන් ගත්තා. හිටිහැටියෙම බනින්නත් වුණා. "කාටද බනින්නේ" කියලා ඇහුවම රේණුකා කියන්නේ කීපදෙනෙක් එකතු වෙලා මට බනිනවා කියලා. ඒත් එහෙම කවුරුත් ඇය අසල පේන්නත් නැහැ. රේණුකා ගෙදරින් දෙන කෑම ගැනීම පවා අතහැරියා. රේණුකා සිතුවේ ඒ කෑම වලට වස දමා ඇතැයි කියලා. පවුලේ අය ඇය සමඟ කතාකරන කොට ඇයට ගොඩාක් තරහා යනවා. ඒ වගේ වෙලාවට ඇය "මට ඉන්න දෙන්න" කියලා කෑගහනවා. "ඔයාට කවුද කරදර කරන්නේ?" කියලා ඇසුවොත් රේණුකා කියන්නේ එයාගේ සිතුවිලි කවුරුහරි පාලනය කරනවා කියලයි. දවසක් රේණුකා හිටිහැටියේම ගෙදරින් ගියා. පවුලේ අය රේණුකා සොයාගත්තා. ඇය කොහේ හරි යනකොට ඇය පිටුපසින් කවුරුහරි එනවා කියලා කියනවා. මේ තත්ත්වය නිසා රේණුකාගේ ඉගෙනීම කඩා කප්පල් වුණා. ඇගේ මවුපියන් සිතුවේ රේණුකාට මොකක් හරි දිෂ්ටියක් වැහිලා කියලා. ලක්‍ෂ ගාණක් වියදම් කරලා යන්ත්‍ර මන්ත්‍ර දැම්මා. ඒත් කිසිම ගුණයක් ලැබුණේ නෑ. පසුව අප ළඟට පැමිණි රේණුකාගේ රෝග ලක්‍ෂණ අනුව ඇය "භින්න උන්මාදය" වැලඳුණු රෝගියෙක් බව වැටහුණා. අපි ඇයට ප්‍රතිකාර කරන්න පටන්ගත්තා.
මොකක්ද මේ භින්නෝන්මාදය කියන්නේ ?
භින්න උන්මාදය කල්තියා හඳුනාගත්තොත් ප්‍රතිකාරවලින් හොඳ සුවයක් ලබා ගන්න හැකිවෙනවා. තනියම කතා කිරීම, තනියම සිනාසීම, ළඟ කවුරුත් නැතිවිට කටහඬ ඇසීම, හුදකලා වීම, මේ රෝගයේ ලක්‍ෂණයයි. ප්‍රජාව අතුරින් 1%ක පමණ ප්‍රමාණයකට වැලඳී ඇති මානසික රෝගයක් ලෙස "භින්න උන්මාදය" හඳුන්වන්න පුළුවන්. මිනිස් මොළයේ පණිවුඩ හුවමාරුවට අදාළ රසායනික ද්‍රව්‍යවල වෙනසක් රෝගය සඳහා හේතුවෙනවා. මේ රසායනික ද්‍රව්‍ය තමයි "ඩොපමීන්". මෙහි වැඩිවීම නිසා ඇතිවන ප්‍රතිඵලය තුළ අමුතු සිතුවිලි ඇතිවීම, සංවේදනය තුළ වෙනස්වීම් ආදිය දක්වන්න පුළුවන්. "භින්න උන්මාදය" පුද්ගලයකුගේ තරුණ අවධියේ දී ඇතිවෙන රෝගයක්. පාරම්පරිකව (ජානමය) ද මේ රෝගය කෙනෙකුට වැලඳෙනවා. උදාහරණයක් විදියට "සමජාතී" නිවුන්නු ගත්තොත් ඔවුන්ගෙන් අයකුට මේ රෝගය වැලඳුණහොත් අනෙකාට වැලඳීමේ ප්‍රතිශතය 50%යි. එයට අමතර පාරිසරික හේතු ද බලපානවා. දරුවකු බිහිවන අවස්ථාවේදී මොළයට කුමන හෝ හානියක් සිදු වුවහොත් එය "භින්න උන්මාදය" වැලඳීමට පුළුවන්. රසායනික හේතු ද මේ රෝගය වැලඳීමට හේතු වෙනවා. ඒ කියන්නේ මොළයේ "ඩෝපමීන්" හා "ග්ලූටමීන්" රසායනික ද්‍රව්‍යවල සිදුවන අඩු වැඩිවීම් මේ සඳහා බලපෑමයි. භින්න උන්මාදයේ රෝග ලක්‍ෂණ ධනාත්මක සහ සෘණාත්මක වශයෙන් දෙකොටසක්. ධනාත්මක රෝග ලක්‍ෂණ තමා පිටුපසින් කවුරුහරි එනවා කියන සිතුවිල්ල. ආහාරවලට වස දමා ඇතැයි යන සිතුවිල්ල. කිහිපදෙනකු තමා ගැන කතා කරනවා කියන සිතුවිලි ඇතිවීම. කවුරුහරි තමාගේ සිතුවිලි හොරකම් කරනවා කියලා සිතීම.
සෘණාත්මක රෝග ලක්‍ෂණ
පිරිසුදුකම නැති වී යෑම, පිළිවෙළ නැතිවී යෑම, කලකිරුණු ගතිය, තෙහෙට්ටු ගතිය, අප්‍රාණික බව, කම්මැළි බව ආදී ලක්‍ෂණ ඇති වීම ජීවිතය අවුල් වී යෑම. සංවිධානාත්මකව වැඩ කිරීමේ හැකියාව හීනවීම. ඒ වගේම "භින්න උන්මාදය" වැලඳුණු රෝගියකුට තමා අදහස් කරන දේ වචන වලින් විස්තර කිරීමද කළ නොහැකියි. එයට හේතුව පිළිවෙළට අදහස් ගලා නොඒමයි. මෙවැනි රෝගියකු සියදිවි නසා ගැනීමේ ප්‍රවණතාව ද වැඩියි. "භින්න උන්මාද" රෝගය සඳහා සාර්ථක ඖෂධ ප්‍රතිකාර තියෙනවා. ඒ වගේම ඔවුන්ට මනෝ චිකිත්සක ප්‍රතිකාර ක්‍රමද වැදගත් වෙනවා. මෙම රෝගීන්ගෙන් 25%ක ප්‍රතිශතයක් පමණ රෝගයේ මුල් අවස්ථාවේදීම ප්‍රතිකාර කිරීමෙන් නිට්ටාවටම සුවවෙනවා. එසේම 50%ක් පමණ පිරිසකට යම් තරමකට සුවවෙනවා. එහෙත් නිතර නිතර රෝගය වැලඳීමේ අවදානම ඔවුන්ට තියෙනවා. 25%ක ප්‍රමාණයකට දරුණු ලෙස වැලඳෙන අතර ඔවුන්ගෙන් 10%ක් සියදිවි නසා ගන්නවා. ඒ නිසා මේ රෝගය කල්තියා හඳුනාගෙන ප්‍රතිකාර කිරීම හරිම වැදගත්.
කිරිබත්ගොඩ රජයේ මූලික රෝහලේ මනෝ වෛද්‍ය ඒකකයේ ප්‍රධාන මනෝ වෛද්‍ය එන්. කුමාරනායක 0777676414
මව්බිම
