අනියත රූපෙට නොකරනු ප්‍රේමය
සිරිමා නමැත්තිය රජගහ නුවර නගරවාසී සියල්ලන් දන්නා හඳුනන රූප ශෝභාවෙන් අතිශය පියකරු යෞවනියකි. ඇය සුපතළ ජීවන වෙදතුමාගේ නැඟණියයි. එසේම ඇය නිශ්චිත ඵලයක්‌ නැති අරමුණකට කය වෙන්දේසි කොට තබන සුප්‍රසිද්ධ නගර ශෝභිනියකි. ගණිකාවකි. දිනක්‌ ඇගේ දෙසවනට බුදුබණ ඇසිණි. සිතුවිලි වෙනස්‌වනු දැනිණි. බුදුහාමුදුරුවන් දෙසූ දහම් සිත ඇතුළටම කිදාබැස ගොස්‌ තිබිණි. ධර්මය ඇසූ සිරිමාව සෝවාන් ඵලය ලබාගත්තාය. 'අනිත්‍යයි, දුක්‌ඛයි, අනාත්මයි' බුදුන් වහන්සේගේ දේශනාවෙන් ජීවිතයෙහි යථා තත්ත්වය ඇයට අවබෝධ විය. 'කොහෙද ඉතින් මේ වනතුරුත් කායික සබඳතා ඇති කරගත්තා මිසක්‌, අධ්‍යාත්මික සබඳතාවක්‌ ඇති කරගත්ත එකක් යෑ දැන්වත් දැහැමින් ජීවත්වන්න ඕනෑ'. ජීවිතය පිළිබඳ යම් හෝ අවබෝධයක්‌ නොතිබුණු ඇය ලබාගත් ධර්ම අවබෝධයෙන් ඇයගේ ජීවිතය වෙනස්‌ විය. දිනක්‌ බුදුහාමුදුරුවන් හමුවීමට ගිය ඇය උන්වහන්සේට වැඳ නමස්‌කාර කර, ස්‌වාමීනි, හෙට දිනයේ මගේ නිවසට වඩිනු මැනවි. ඔබවහන්සේ ප්‍රමුඛ සංඝයා වහන්සේට මම දානයක්‌ පිළිගන්වන්නෙමි' යි කීවාය. ඒ අනුව ඇය 'අට්‌ඨසලාකභත්ත' නම්වූ දිනපතා සලාක ක්‍රමයට තෝරාගත් සංඝයා වහන්සේ අට නමකට දන්දීමට බුදුරදුන්ගෙන් අවසරය ලබාගත්තාය. සිරිමාගේ ආරාධනාව පිළිගත් බුදුහිමියන්ගේ අනුමැතිය පරිදි අටනමක්‌ වැඩියහ.
ඒ දානය පිළිබඳව මෙබඳු කතාවක්‌ ඇතිවිණි. 'ඉතාම ප්‍රණීතයි, බොහොම ශ්‍රද්ධාවෙන් දානය පූජා කරනවා. එක නමකට පූජා කරන දානය තුන් හතර නමකටම සෑහෙනවා. ඒ විතරක්‌ද? ඇගේ රූප ශෝභාව මෙන්න මෙහෙමයි. මෙන්න මෙහෙමයි...' දිනක්‌ භික්‌ෂුන් අතරට වැඩහුන් ආගන්තුක තරුණ භික්‌ෂුවකට එය කන වැටිණි. ඉන් සැලවූයේ දානයටත් වඩා ඇගේ අතිවිශිෂ්ට වූ රූප ශෝභාවේ වර්ණනාවයි. මේ භික්‌ෂුව නොසන්සුන් විය. 'හරි මම, හෙටම යනවා ඔය කියන සලාක බත් වාරයට' එදින දානයට වඩින භික්‌ෂුන් අතරට මේ ආගන්තුක තරුණ භික්‌ෂුවද එක්‌ විය. එහෙත් සිදුවූයේ අනෙකකි. 'අද සේවිකාවන් විසින් දානය පිළිගන්වනවා. එතකොට ඊයේ භික්‌ෂුන් වර්ණනා කළේ ඈ පිළිගැන්වූ දානය පිළිබඳව. ආ...අර සිරිමා ද? ඇය තම සේවිකාවන්ගේ වාරුවෙන් වඳින්න වෙන්න ඇති එන්නේ. කෝ අර පැළඳගෙන ඉන්නවයි කීව ආභරණ හොඳටම දුර්වල වෙලා. ඊයේ අසනීප වෙන්න ඇති'. සිරිමාගේ වෙව්ලමින් නැවෙන අතපය, එක්‌ වුණ දැත් හරියට සුළඟට සෙලවෙන දිරච්ච අතු රිකිලි වගෙයි. කොයි වෙලාවේ ඇද වැටෙහිද කියන්න බැහැ. අර ආගන්තුක තරුණ භික්‌ෂුව ලබාගත් දානය නොවළඳාම විහාරයට වැඩම කොට පාත්‍රය පසෙකින් තබා හාන්සි විය.
'ස්‌වාමීන් වහන්ස, දානය වළඳන්න.' 'මට දානය එපා...' දින තුනක්‌ම ඔය විදියට ගතවන අතුරතුර තෙවැනි දින හැන්දැවේ අර රෝගය නිසා සිරිමා කාලක්‍රියා කළාය. 'ජීවක වෙදතුමාගේ නැගණිය සිරිමා කලුරිය කළා'. ඒ, රජ්ජුරුවන්ගෙන් බුදුහාමුදුරුවන්ට පණිවිඩයකි. මේ තමා හොඳම අවස්‌ථාව. ආස්‌වාද පක්‌ෂයේ දුවපු අය රූපයේ ආදීනව දැකල කළකිරිලා නිස්‌සරණය පිළිගනියි. එයින් නික්‌මීමට, වෙන්වීමට, මිදීමට අවස්‌ථාවක්‌ කරගන්න ඒ අයට උන්වහන්සේ ඉක්‌මනින් පණිවිඩයක්‌ යෑවූසේක. දිනක්‌ ගත විය. 'දරුවන් නිවෙස්‌වල තියලා අමු සොහොනට අනික්‌ හැම දෙනාම පැමිණිය යුතුයි. නොපැමිණියොත් කහවණු අටක දඩයක්‌' යනුවෙන් අණ බෙරයක්‌ රජගහ නුවර වටා ගියේය. රජ්ජුරුවෝ පැමිණ බුදුහාමුදුරුවන්ටත්, සංඝයා වහන්සේලාටත් ආරාධනා කළේය. එහි වඩින්නට බුදුහාමුදුරුවන්ද සංඝයාවහන්සේලාද වැඩම කරන වේලාවේ එක්‌ භික්‌ෂු නමක්‌ සිරිමාව නිසා සිහිමුළා කරගත් අර ආගන්තුක භික්‌ෂුව ළඟට පැමිණියේය.
'අද ශාස්‌තෘන්වහන්සේ සිරිමා බලන්න යනවා. ඔබවහන්සේ එනවාද?'
'අපොයි ඔව්. යන්න ඕනෑ' පාත්තරේ පිළිණු බත් විසිකරලා සෝදලා බලනකොට මළකඩත් අල්ලලා. ඉක්‌මනට ශුද්ධ පවිත්‍ර කරලා එල්ලාගෙන පිටත් වුණා.
'මේ මොකද පිරිස මෙතැන රැස්‌වෙලා?' කුණු ශරීරයක්‌ පුපුරපු කුණු බත් හැළියක්‌ වගේ. පණුවන් වැගිරෙනවා. 'රජතුමනි, කාගෙද මේ සිරුර?'
'ස්‌වාමීනි, ජීවක වෙදතුමාගේ නැඟණිය. සිරිමාගේ සිරුරයි මේ'
'එහෙම නම් නගරයේ අණ බෙර ගහලා මේ ශරීරය වෙන්දේසි කරන්න' බුදුරජාණන් වහන්සේ වදාළ සේක.
කහවණු දහසේ සිට අඩුකර, කහවනුව අඩුම මුදලට කාකණිය දක්‌වා අඩුකර වෙන්දේසියේ තැබිණ. කවුරුවත් ගන්න ඉදිරිපත් වුණේ නැත. 'නොමිලේ දෙනවා' ඒත් එය ගන්නා අයෙක්‌ නැත. 'මහණෙනි, බලන්න මහජනතාව ප්‍රිය මේ කාන්තාව පෙර මේ නගරයෙම දහසක්‌ දීලයි එක දවසකට වෙන් කරගත්තේ. දැන් නිකම්වත් ගන්න කෙනෙක් නැහැ.' බුදුරජාණන් වහන්සේ රූපයේ ස්‌වභාවය වදාළ සේක. මුළාවට පත් භික්‌ෂුවට සත්‍ය තත්ත්වය වැටහිණි. අන්ධ වූ ඇස්‌ විවර විය. 'ලොව මම, මගේ, ආත්මය, යෑයි ගත හැකි කිසිවක්‌ නැත.' ධර්මය අවබෝධ විය. සෝවාන් ඵලයට පත් විය.
ධම්ම පදට්‌ඨකතාව ඇසුරිණි.
සුසීමා දමයන්ති කුලකිලක
උපුටා ගැනීම දිවයින පුවත්පත
සුසීමා දමයන්ති කුලකිලක
උපුටා ගැනීම දිවයින පුවත්පත
