රට පුරා පිරිත් කියන පමණින් ශාන්තියක් සිදුවේද? එසේ නොවේ නම් ඊට හේතු කවරේද? පිරිතෙන් ශාන්තියක් උදාකර ගත හැක්කේ කෙසේද යන්න මෙම ලිපියෙන් විමසුමට ලක් කෙරේ. පිරිතෙන් පිහිට ලැඛෙන්නේ කෙසේද? යන්න ප්‍රසිද්ධ බෞද්ධ ග්‍රන්ථයක් වූ ලමිලින්ද ප්‍රශ්නයල නම් පොතේ මහා පිරිත් ප්‍රශ්නය යටතේ දක්වා තිබේ. මේ අනුව පිරිතෙන් පිහිට ලැබිය හැක්කේ තවදුරටත් ජීවත්වීම ආයුෂ ඇති අයටය. ආයුෂ තිබියදීත් යම් කිසි රෝග පීඩා ආදී කරුණක් නිසා මාරක බාධක ඇති කරන විට පිරිතෙන් එය සමනය කළ හැකි වන්නේය. ජලය නොමැතිකම නිසා මැරෙන්නට යන ගසකට වතුර වත්කළ විට නැවත දලුදමා ප්‍රාණවත්ව හැදෙන්නාක් මෙනි. නැතහොත් ආහාර නොමැතිව මියයන්නට ආසන්න කෙනෙකුට ආහාර දීමෙන් නැවත ජීවත් කළ හැකිවාක් මෙනි.
පිරිතෙන් ප්‍රයෝජන ලැබිය නොහැකි වීමට හේතුවන කරුණු තුනක් ධර්මයේ සඳහන්ව ඇත්තේය. එනම් කර්මාවරණ, ක්ලේශාවරණ හා අවිජ්ජාවරණ යන කරුණු තුනයි. ආනන්තරීය පාපකර්ම වැනි ඉතා බරපතළ අකුසල කර්ම බලපාන විට එයින් ඇතිවන බලපෑම පිරිතෙන් මර්දනය කළ නොහැකිය. එය කර්මාවරණයයි. ක්ලේශාවරණ යනු කෙලෙස් බහුලවීමයි. පිරිත් කියන අතරතුර නිවසේ ඇතුළු කාමරයක මත්පැන් පානය කරමින්, මස් මාළු අනුභව කරමින් ප්‍රිය සම්භාෂණ පැවැත්වීම නිසා ශ්‍රද්ධාව යටපත්වී කෙලෙස් මතුවේ. පිරිත අසන විටද රාගාදී කෙලෙස්වලින් සිත පිරී ඇත්නම් පිරිත් ඇසීම නිෂ්ඵල වේ. තවද පිරිත් පිළිබඳ විශ්වාසයක් නැති නම් එයින් ඵල නොලැබී යයි. මැරී ඇති ගසකට වතුර වත්කිරීම නිෂ්ඵල වන්නාක් මෙනි.
බෞද්ධ ශාන්ති කර්මවල එන පිරිත් සූත්‍ර බොහොමයක් බුදුරජාණන් වහන්සේ ජීවත්ව සිටියදීම මිනිසුන්ගේ ආරක්ෂාව හා යහපත පිණිස වදාළ ඒවාය. රතන සූත්‍රය, කර”ය මෙත්ත සූත්‍රය, මංගල සූත්‍රය, ධජග්ග සූත්‍රය එයින් කිහිපයකි. රතන සූත්‍රයේ බුද්ධ භාෂිත එක් එක් ගාථාවක අණ කෝටි ලක්ෂයක් සක්වල අමනුෂ්‍යයින් විසින් පිළිගන්නා ලදැයි සාරත්ථ සමුච්චිය නම් චතුභාවනවාර අටුවාවේ එන ලඉමස්සාමි ගාථාය ආනා කෝටි සත සහස්සාය චක්ක වාලේසු අමනුස්සාපී පටිග්ගහිතංල යන පාඨයෙන් තහවුරු වෙයි.
බුදුරජාණන් වහන්සේ පිරිනිවන් පෑමෙන් පසුව රහතන් වහන්සේලා විසින් නිපදවන ලද පිරිත්ද ඇති බව පෙනේ. දස දිසා පිරිත, ජය පිරිත, ඇණවුම් පිරිත ආදී පිරිත් ත්‍රිපිටක ග්‍රන්ථවලට ඇතුළත් නොවන්නේ එබැවින් විය හැක.
මේ අනුව පිරිතෙන් පල ප්‍රයෝජන ලැබීමට නම් ශ්‍රද්ධාවෙන් හා විශ්වාසයෙන් යුතුව පිරිත ශ්‍රවණය කළයුතුය. පිරිත් සූත්‍රවලින් විවිධ ශාන්ති කර්ම කළ හැකිය. ජල නන්දන පිරිත ඕනෑම අණ විණ දෝෂයක් ඉවත් කළ හැකි බලසම්පන්න පිරිතක් බව පහත කවි දෙකෙන් පෙනේ.
සඬෙවි ලොවේ දෙවියොත් හිස නමතී
සක් බූ පිසසුන් බිය වී දුවතී
ජලේ සැගෙවි වින දෝෂත් පුපුරතී
ලොවේ සතට මින් සුබසෙත සැලසෙතී
ඇඟේ තිබුණ හැම බන්ධන දුරුවෙයි
කරමින් නන්දන මුනිඳු දෙසූ ජල නන්දන
පිරිතෙන් දුරුවෙයි නන්දන
ජලනන්දන පිරිත වින කැපීමට පමණක් භාවිත කළ යුතු වන්නේ එයින් ශුභ කටයුතු සඳහා භාවිත කරන යන්ත්‍ර ආදියේ බලයද බිඳ දමන බැවිනි.
රතන සූත්‍රයේ එක් එක් ගාථාවක් පාසා කළහැකි ශාන්ති කර්ම පිරිත් පොතේ ඇත. කරණියමෙත්ත සූත්‍රය භාවිත කිරීමෙන් දෙවියන්ට ප්‍රියවෙයි. අමනුෂ්‍ය දෝෂ ඉවත්වේ. ධජග්ග සූත්‍රය දේශනා කර ඇත්තේද භය, තැති ගැන්ම, ලොමු දැහැගැන්වීම ඇතිවිට සිහි කරන විට උපදෙස් දෙමිනි. අංගුලිමාල පිරිත විශේෂයෙන් ගර්භනී මාතාවන්ට දරු ප්‍රසූතිය පහසු කරවීමේ ශාන්ති කර්ම සඳහා භාවිත කෙරේ. මොර පිරිත දුර ගමන් යන අයට ඉතා හොඳය. එහි උදේ සවස භාවිත කළ යුතු ගාථා දෙකක් සඳහන් වෙයි. දස දිසා පිරිත නිවාස ආරක්ෂාව සඳහා භාවිත කළ හැකිය. ගිනි පිරිත ප්‍රේත දෝෂ හා වින දෝෂ ඉවත් කිරීමටද, සූරිය පිරිත රවිගේ අපලයටද, චන්ද පිරිත සඳුගේ අපලයටද භාවිත කර ශාන්තිය ලබාගත හැක. මේ පිරිත්වලින් ජප කරන යන්ත්‍ර කීපයක්ද ලයන්ත්‍ර රත්නයේල සර්වෝපදාහරණ බුද්ධ යන්ත්‍ර නමින් දන්වා තිබේ. නවගුණ යන්ත්‍ර, රතන යන්ත්‍ර පටිච්ච සමුප්පාද යන්ත්‍රය, ජලනන්දන යන්ත්‍රය, තිසරණ යන්ත්‍රය විජයරාජ යන්ත්‍රය ඉන් කිහිපයකි. මෙම යන්ත්‍ර හා පිරිත් පිළිබඳව පූජ්‍ය රේරුකානේ චන්දවිමල හිමියන් විසින් රචිත "පුණ්‍යොපදේශය" නම් ග්‍රන්ථයේද සඳහන් වේ. එහෙත් යන්ත්‍ර සකස් කිරීම යන්ත්‍ර විද්‍යාවට අනුව කළ යුතුය. මෙකල බෞද්ධ යන්ත්‍ර විශාල ලෙස ප්‍රචාරය කරමින් ජනතාව ගසා කන ව්‍යාපාරයක් බවට පත්ව තිබීම කනගාටුදායකය.
උපුටා ගැනීම දිවයින පුවත් පත ඇසුරෙනි
