මම දිවි නසා ගන්නවා
ප්‍රියානිගේ වයස අවුරුදු 35යි. ඇය විවාහ වී දැනට වසර නවයක් පමණ වෙනවා. ප්‍රියානිට වයස අවුරුදු හයක සහ හතරක් වන දූවරු දෙදෙනෙක්ද සිටිනවා. ප්‍රියානිගේ සැමියා මේ වන විට විදේශ ගත වී වසර තුනක්. ඇය අප වෙත පැමිණියේ මනෝ චිකිත්සක උපදේශනය සඳහා. ඇය ඇගේ ගැටලුව පිළිබඳව අපත් එක්ක මෙන්න මෙහෙම කීවා.
"මට මේ දවස්වල ඉවසගන්න බැරි තරම් වේදනාත්මක හිසේ කැක්කුමක් තියෙනවා. ඒ වගේම මට මගේ husband ගැන ලොකු සැකයක් තියෙනවා. මට හිතෙනවා මගේ husband මම ඇරුණම තවත් wife කෙනෙක් ඉන්නවා කියලා. ඒ වගේම මගේ husband අපේ ගෙදර කැමරා සවි කරලා මම ගෙදර ඉඳන් කරන දේවල් බලාගෙන ඉන්නවා කියලා දැනෙනවා. මට ඒක හරිම වදයක්. මේ නිසා මට මගේ වැඩක් කරගන්න බෑ. ඒ වගේම මට දැනෙනවා tv එකේ ප්‍රවෘත්තිවලින් මට බනිනවා කියලා. තව එකක් මාව පාලනය කරන්න මැෂින් එකක් අපේ ගෙදර උඩ තට්ටුවේ හයි කරලා තියෙනවා කියලාත් මම දන්නවා. ඒ නිසා මම වැඩ කරන්නේ ඒ මැෂින් එකට ඕන විදියට. මම ආසයි මට ඕන විදියට වැඩ කරන්න. ඒත් මට ඕන විදියට වැඩ කරන්න ඒ මැෂින් එක දෙන්නේ නෑ. අනෙක් එක තමයි මගේ සිතුවිලි අනෙක් අය හොරකම් කරන එක. මට මේක මහ වධයක්. මට හිතෙන දේවල් අනෙක් අය දැන ගන්නවා. එතකොට මට සමාජයේ ජීවත් වෙන්න අමාරුයි. මේ නිසා මම නිතරම බලන්නේ සමාජයෙන් අෑත් වෙලා තනියම ඉන්නයි. එහෙම සමාජයෙන් අෑත් වෙලා ඉන්න බලපාන තවත් කරුණක් තමයි මම වටේ ඉන්න අය මම ගැන කතා කරමින් නිතර කුමන්ත්‍රණය කිරීම. ඔවුන් මගේ දරුවෝ දෙන්නා මගෙන් අෑත් කරන්න නිතර කුමන්ත්‍රණය කරනවා කියලා මට දැනෙනවා. මේවා ගැන මම නිතරම අවධානයෙන් ඉන්න නිසා මට මගේ වැඩ කරගන්න අවධානයක් නෑ. මට නිතරම කටහඬවල් ඇහෙනවා. මේ නිසා මට ඉස්සරට වඩා තරහ යනවා. ජීවිතේ එපා වෙලා තියෙන්නේ. මම දෙපාරක් විතර ජීවිතය නැතිකර ගන්න තැත් කළා. මට මගේ සිත කියන දේ ඔළුව පිළිගන්නෙ නෑ. ඔළුව කියන දේ සිත පිළිගන්නේ නෑ.
ප්‍රියානිගේ ළමා කාලය : මගේ පවුලේ සිටියේ අම්මයි, තාත්තයි, අක්කලා දෙන්නයි, අයියයි. මම පවුලේ බාලයා. හැමෝම මට ගොඩක් ආදරෙයි. මගේ තාත්තා මාළු වෙළෙදාම තමයි කළේ. තාත්තා සමහර දවස්වලට drinks අරගෙන අම්මා සමඟ රණ්ඩු කරනවා. මම ඒවාට නම් බයයි. තාත්තා බීලා එන සමහර දවස්වලට මම බයේ හැංගෙනවා. මට එතකොට වයස අවුරුදු 6ක්, 7ක් විතර ඇති. තාත්තා කොච්චර රණ්ඩු කළත් අපිට ගොඩක් ආදරෙයි. මගේ තාත්තා 2005දී පිළිකාවක් හැදිලා නැති වුණා.
ප්‍රියානිගේ පාසල් අතීතය : මම ඉගෙන ගන්න ගොඩක් දක්‍ෂ ළමයෙක්. ගුරුවරුත් මට ගොඩක් ආදරෙයි. මම ක්‍රීඩාවලටත් ගොඩක් දක්‍ෂයි. ජාතික මට්ටමේ ජයග්‍රහණ රාශියක් මම මගේ පාසල වෙනුවෙන් ලබා ගත්තා.
ඇගේ විවාහ ජීවිතය : මම කසාද බඳින කොට මගේ වයස අවු. 25යි. එතකොට මම ශ්‍රී ලංකා එයාර් ලයින් එකේ වැඩ කළේ. මගේ husband වන තුසිත වැඩ කළේ බැංකුවේ. අපි අපේ ආදරය පටන් අරගෙන මාස දෙකක් පමණ වන විට කසාද බැන්දා. ඊට පස්සේ තුසිත විදේශ රැකියාවකට ගියා. මම හිටියේ තුසිතගේ අම්මත් එක්ක. තුසිතගේ අම්මා හරිම වසයි. එයා නිතරම මට බනිනවා. මම ඒ දවස්වල ගොඩක් දුකින් හිටියේ. 2009 අවුරුද්දෙදි මමත් තුසිත එක්ක විදේශ ගත වුණා. ඒ කාලයේදී අපට ආර්ථික අපහසුතා ගොඩක් ඇති වුණා. අපි හරිම අමාරුවෙන් තමයි ජීවත් වුණේ. මම මානසිකව හොඳටම වැටුණාට පස්සේ තමයි මට මගේ වෙනසක් තේරුණේ.
භින්න උන්මාදය කියන්නේ මොකක්ද? භින්න උන්මාදය කියලා කියන්නෙ ප්‍රබල මානසික රෝගයක්. ජනගහනයෙන් 1%කට භින්න උන්මාදය තිබෙන බව සමීක්‍ෂණවලින් පෙනෙනවා. මෙම රෝගය ජානවලින් හැදෙන්නත් පුළුවන්. සමජාතීය නිඹුල්ලුන්ගෙන් අයකුට මෙය වැලඳුණොත් අනෙකාට එය වැලඳීමේ ප්‍රවණතාව 50%ක්. අම්මා සහ තාත්තා යන දෙදෙනාටම මෙම තත්ත්වය වැලඳී තිබේ නම් දරුවාට වැලඳීමේ හැකියාව 46%ක්. මවුපියන්ගෙන් අයකුට මෙම තත්ත්වය තිබේ නම් එය දරුවාට වැලඳිය හැකි ප්‍රවණතාව 14%ක්. භින්න උන්මාදයට හේතුව මොළයේ ඩෝපමීන් රසායනික ද්‍රව්‍ය වැඩි වීම බවයි ප්‍රකාශ වෙන්නේ. භින්න උන්මාදයේ රෝග ලක්‍ෂණ කොටස් දෙකකි.
1. ධනාත්මක ලක්‍ෂණ.
2. ඍණාත්මක ලක්‍ෂණ.
ධනාත්මක රෝග ලක්‍ෂණ :
- කටහඬවල් ඇසීම : මෙහිදී රෝගියා පිළිබඳව යම් කිසි පුද්ගලයන් දෙදෙනකු කතා කරනවා සේ ශබ්ද ඇසීම. රූපවාහිනිය නරඹන අවස්ථාවේදී ඒ තුළින් තමා ගැන විවේචනය කරන බව දැනීම.
- ආහාරවලට විස දැමීම වැනි සැක සහිත දේ සිතීම.
- කැමරාවක් මඟින් තමා කරන දේ අනෙක් අය නරඹතැයි සිතීම.
- තමාගේ සිතුවිලි අනෙක් අය සොරකම් කරනවා යැයි දැනීම.
- තමා සිතූ දේ අනෙක් අයට දැනෙන බව දැනීම.
- තමා සිතන දේ තමා ඉදිරියේ දෝංකාර දී තමාටම ඇසීම.
- දකින දේ සම්පූර්ණයෙන් විකෘති කොට විස්තර කිරීම. උදාහරණ වශයෙන් මඟ තොටේදී දකින සුදු කොඩියක් පිළිබඳව ඔවුන් විස්තර කරනුයේ තමාගේ මව මරණයට පත් වී දමා ඇති කොඩියක් ලෙසටය.
- තමාගේ ශරීරයේ කොටස් පිළිබඳව අසාමාන්‍ය ලෙස විස්තර කිරීම. මගේ හිසේ පණුවෝ සිටිනවා. ඔවුන් අයින් කර දෙන්න යනුවෙන් ඉල්ලා සිටීම.
- භින්න උන්මාද රෝගියකු මායාකාරි සිතුවිලි භ්‍රාන්ති යථාර්ථයෙන් වෙන් කර ගැනීමට නොහැකිව විකාර රූපී සිතුවිලිවල සිටියි.
ඍණාත්මක රෝග ලක්‍ෂණ :
- පිරිසුදුකම නැතිවීම.
- පිළිවෙළ නැතිවීම.
- තනිවීම / සමාජයෙන් අෑත්වීම.
- කලකිරුණ ස්වභාවය / අප්‍රාණික බව / කම්මැළිකම.
- ජීවිතය අවුල් වීම.
- සංවිධානාත්මක වැඩ කිරීමේ හැකියාව හීනවීම.
භින්න උන්මාදය වැලඳුණු රෝගියකුට තමා අදහස් කරන දේ වචනවලින් විස්තර කිරීමට අපහසුය. එයට හේතුව පිළිවෙළට අදහස් ගලාගෙන එන්නේ නැති නිසා. මෙවැනි රෝගියෙකු මානසික අවපීඩනයට ලක්වීමේ අවදානමක් තියෙනවා. ඒ වගේම සිය දිවි නසා ගැනීමේ ප්‍රවණතාවද වැඩියි. භින්න උන්මාද රෝගය සඳහා සාර්ථක ඔෟෂධ ප්‍රතිකාර වගේම ඔවුන්ට සාර්ථක මනෝ චිකිත්සක ප්‍රතිකාර ක්‍රමද තිබෙනවා. එවැනි රෝගියකුගේ රෝගය සුවවීමේ ප්‍රවණතාව පහත සඳහන් කරුණු මත පදනම් වෙනවා.
පිරිමි රෝගියකු වීම :
- උපදින විට මොළයට හානි වීම.
- කුඩා කාලයේ පෞරුෂ ගැටලු තිබීම.
- බුද්ධි පරිමාව අඩුවීම.
- තනිව සිටීම.
- අඩු වයසින් රෝගය ඇති වීම.
- මත්පැන් / මත්ද්‍රව්‍යවලට ඇබ්බැහි වීම.
- රෝගය පිළිබඳ පවුලේ ඉතිහාසයක් තිබීම.
භින්න උන්මාද රෝගීන්ගෙන් 1/3ක් හොඳින් සුවවේ. රෝගය මුල් කාලයේ සොයා ගැනීම නිසා මනෝ වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර ලැබීම මීට ප්‍රධාන හේතුවයි. නමුත් බොහෝ රෝගීන් රෝග ලක්‍ෂණ මතු වන මුල් කාලයේදී නිසි ලෙස වෛද්‍ය ප්‍රතිකාරවලට යොමු වන්නෙ නැහැ. මොකද බොහෝ විට ඔවුන් යාග හෝම, යන්ත්‍ර මන්ත්‍ර පසුපස දුවන නිසා රෝගය සුවකර ගැනීමේ හැකියාවට විශාල බාධාවක්. භින්න උන්මාදයට ගොදුරු වූ රෝගියකු නිසි ලෙස පුනරුත්ථාපනය කළ යුතුයි. ඔහුට හෝ ඇයට ජීවිතයෙන් පලා යෑමට ඉඩ නොසැලැස්විය යුතුයි. ගෙවෙන දවස ක්‍රියාශීලීව ගෙවීමට ඉඩ සැලැස්විය යුතුයි. රෝගියකු ලෙස හංවඩු ගැසීම, හැසිරීම් රටාවන් විවේචනයට ලක් කිරීම, සාමූහික වැඩවලින් අෑත් කර තැබීම නිසා රෝගී තත්ත්වය උත්සන්න වීමේ හැකියාව වැඩියි. ඉහත කරුණු පිළිබඳ ඔබේ අවධානය වඩාත් යොමු කරන්න.
කිරිබත්ගොඩ මූලික රෝහලේ මනෝ වෛද්‍ය ඒකකයේ ප්‍රධාන මනෝ වෛද්‍ය එන්. කුමාරනායක 0777676414
මව්බිම
